හෙන්රි කිසිංගර්ගේ අභාවය චීනය බලවත් ශෝකයෙන්.

චීනයේ විශ්වාසවන්ත මිතුරෙකු ලෙස සැලකෙන හිටපු ඇමෙරිකානු රාජ්‍ය ලේකම් හෙන්රි කිසිංගර්ගේ වියෝව ගැන චීනය තම බලවත් කණගාටුව ප්‍රකාශ කරයි. චීනය සහ එක්සත් ජනපදය අතර රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා ඇති කර ගැනීමේදී හිටපු ඇමෙරිකානු රාජ්‍ය ලේකම්වරයා තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. චීනයේ විදේශ අමාත්‍යංශය, කිසිංගර් මහතා චීන-එක්සත් ජනපද සබඳතාවල පුරෝගාමියෙකු සහ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියෙකු ලෙස පැසසුමට ලක් කළේය.

නිළ මාධ්‍ය හමුවකදී අමාත්‍යාංශ ප්‍රකාශක වැන්ග් වෙන්බින් ශෝකය ප්‍රකාශ කරමින් කියා සිටියේ, ”චීන ජනතාව කිසිංගර්ගේ අවංකභාවය සහ චීන-එක්සත් ජනපද සබඳතා සඳහා වැදගත් දායකත්වය සිහිපත් කරනු ඇති බවයි. චීන නායක ෂී ජින්පින්ග් ඇමරිකානු ජනාධිපති ජෝ බයිඩෙන් වෙත සිය ශෝකය ප්‍රකාශ කළේය.

Weibo හි මිලියන 400 කට අධික ප්‍රමාණයක් නැරඹීම් සමඟින් කිංසිගර් මහතාගේ මරණය චීන සමාජ මාධ්‍යවල ප්‍රමුඛ පෙළේ මාතෘකාව බවට පත් විය. බොහෝ දෙනෙක් සමුගැනීමේ පණිවිඩ ප්‍රකාශ කළේ,

ඔහුව ”චීන ජනතාවගේ පැරණි මිතුරා” ලෙස හඳුන්වමින් සහ එක්සත් ජනපද-චීන සබඳතා හැඩ ගැස්වීමේදී ඔහුගේ ඓතිහාසික කාර්යභාරය පිළිගනිමිනි.

1971 දී, කිසිංගර් කොමියුනිස්ට් චීනයට ගිය පළමු එක්සත් ජනපද උසස් නිලධාරියා ලෙස ඉතිහාසගත වූ අතර, ඊළඟ වසරේ ජනාධිපති රිචඩ් නික්සන්ගේ පෙරළිකාර ගමනට මඟ පෑදුවේද ඔහුය. මෙය 1979 දී චීන ඇමරිකා සබඳතා සාමාන්‍යකරණයට මඟ පෑදීය.

චීන ව්‍යාපාර සහ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ ජ්‍යෙෂ්ඨ උපදේශකයෙකු වන ස්කොට් කෙනඩි, එක්සත් ජනපද-චීන සබඳතා සඳහා 20 වැනි සියවසේ වැදගත්ම රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයා ලෙස කිංසිගර් අගය කළේය. මෑත ආතතීන් තිබියදීත්, කිසිංගර් ගැටුම් වළක්වා ගැනීම සඳහා ධනාත්මක මැදිහත්වීමක් සඳහා පෙනී සිටියේය.

එක්සත් ජනපදයේ චීන තානාපති ෂි ෆෙන්ග්, චීන-එක්සත් ජනපද සබඳතා සඳහා කිසිංගර්ගේ කල්පවත්නා දායකත්වය අවධාරණය කරමින් දැඩි කම්පනය සහ ශෝකය ප්‍රකාශ කළේය. චීන රාජ්‍ය මාධ්‍ය කිසිංගර්ගේ නිරන්තර චීනයේ සංචාරයන් ඉස්මතු කර පෙන්වූ අතර, ඔහු සබඳතා වර්ධනය වන ‘ජීවමාන පොසිලයක්’ ලෙස හඳුන්වයි.

කිසිංගර් ගේ අවසන් චීන සංචාරය පසුගිය ජූලි මාසයේදී සිදු වූ අතර එහිදී ඔහු චීන ජනාධිපතිවරයා හමුවිය. වැඩෙන ආතතීන් නොතකා, කිසිංගර්ගේ ධනාත්මක මැදිහත්වීමක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටියේය. ඔහුගේ මරණය යුගයක අවසානය සනිටුහන් කරන අතර එක්සත් ජනපදය සහ චීනය අතර රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතාවල අනාගතය පිළිබඳව ප්‍රශ්න මතු කරයි.

හෙන්රි කිසිංගර්

කිසිංගර් උපත ලැබුවේ Heinz Alfred Kissinger ලෙස 1923 මැයි 27 වන දින ජර්මනියේ බවාරියාහි ය. ඔහුගේ මව ගෘහ සේවිකාවක්  වූ අතර පියා පාසල් ගුරුවරයෙකු විය. ඔහුට බාල සොහොයුරෙක් සිටියේය, වෝල්ටර් (1924-2021), ඔහු ව්‍යාපාරිකයෙකි. කිසිංගර්ගේ පවුල ජර්මානු-යුදෙව්ය. ඔහුගේ ළමා කාලය පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ නිරත වූ අතර එවක ජනප්‍රිය තරුණ කණ්ඩායමකටද  ක්‍රීඩා කළේය.

හෙන්රි ඇල්ෆ්‍රඩ් කිසිංගර් දේශපාලන විද්‍යාඥයෙක්, භූ දේශපාලන උපදේශක, සහ රිචඩ් නික්සන් සහ ජෙරල්ඩ් ෆෝඩ්ගේ ජනාධිපති පරිපාලනය යටතේ එක්සත් ජනපදයේ රාජ්‍ය ලේකම් සහ ජාතික ආරක්ෂක උපදේශක ලෙස කටයුතු කළේය. 

Kissinger යනු 1938 දී ඔහුගේ පවුල සමඟ නාසි ජර්මනියෙන් පලා ගිය යුදෙව් සරණාගතයෙකි. එක්සත් ජනපදයේ, ඔහු අධ්‍යාපනික වශයෙන් දස්කම් දැක්වූ අතර 1950 හි Harvard College වෙතින් summa cum laude උපාධිය ලබා ගත්තේය, එහිදී ඔහු William Yandell Elliott යටතේ ඉගෙනුම ලැබීය. ඔහු පිළිවෙලින් 1951 සහ 1954 හි හාවඩ් විශ්ව විද්‍යාලයෙන් ඔහුගේ ශාස්ත්‍රපති උපාධිය සහ දර්ශනය පිළිබඳ ආචාර්ය උපාධිය ලබා ගත්තේය.

Kissinger 1969 සහ 1977 අතර එක්සත් ජනපද විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ ප්‍රමුඛ කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය, සෝවියට් සංගමය සමඟ ඩෙටෙන්ටේ ප්‍රතිපත්තියේ පුරෝගාමියා, මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව සමඟ සබඳතා විවෘත කිරීම, මැද පෙරදිග සාමය සඳහා රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ලෙස කටයුතුවල නිරත විය. Yom Kippur යුද්ධය අවසන් කිරීම සහ වියට්නාම් යුද්ධයට ඇමරිකානු මැදිහත්වීම අවසන් කළ පැරිස් සාම ගිවිසුම් සාකච්ඡා කිරීම ද ඔහු කළ විශිෂ්ට සේවාවන් අතර වේ. රජයෙන් ඉවත් වූ පසු ඔහු ජාත්‍යන්තර භූ දේශපාලන උපදේශන සමාගමක් වන Kissinger Associates පිහිටුවා ගත්තේය. Kissinger රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ඉතිහාසය සහ ජාත්‍යන්තර සබඳතා පිළිබඳ පොත් ගණනාවක් රචනා කළ ලේඛකයෙක් ද වෙයි.

Kissingerගේ උරුමය ඇමරිකානු දේශපාලනයේ ධ්‍රැවීකරණ විෂයයකි. ඔහු ඵලදායි රාජ්‍ය ලේකම්වරයෙකු ලෙස විද්වතුන් විසින් පුළුල් ලෙස සලකනු ලැබ ඇත. Realpolitik නම් දේශපාලනයට ප්‍රායෝගික ප්‍රවේශයකට ඔහුගේ සහයෝගය හේතුවෙන් ඇමරිකානු සොල්දාදුවන් විසින් සිදු කරන ලද යුද අපරාධ දෙස ඇස් පියාගෙන සිටීම හෙළා දැක ඇත. වියට්නාමයේ යුද්ධයට සාමය උදාකිරීමට මැදිහත් වීමේ ප්‍රතිඵලය වූයේ 1973 නොබෙල් සාම ත්‍යාගයෙන් Kissinger පිදුම් ලැබීමයි.

නිරෝෂන් පෙරේරා